Letterlijk doodgegooid met taalfouten?

Schrijf je omdat of doordat? Gebruik je hun, hen, of toch gewoon zij? En wat was het ook alweer: te veel of teveel? De taalfouten vliegen je dagelijks letterlijk om de oren. Hoewel, dat kan toch niet? Heb jij weleens taalfouten zien vliegen?

Letterlijk vs. figuurlijk

Letterlijk betekent overeenstemmend met het gezegde of geschrevene. Oftewel, dat wat je zegt of schrijft, klopt precies met de werkelijkheid. Zeg je bijvoorbeeld “Piet is in het water gevallen”, dan is het duidelijk wat er is gebeurd.

Bij figuurlijk taalgebruik ligt dat wat genuanceerder. Datgene wat je zegt is niet echt gebeurd, maar je schetst bij wijze van spreken een beeld van een situatie. Zeg je bijvoorbeeld “Het feestje is in het water gevallen”, dan is dat natuurlijk niet letterlijk gebeurd. Dat kan helemaal niet! Zelfs tijdens een zwemfeestje vallen (of springen) alleen de mensen in het water. Voor iedereen zal duidelijk zijn dat dit figuurlijk bedoeld is en dat het niet echt een leuk feestje is geweest.

Spreekwoorden en gezegdes zijn ook figuurlijk. Zeg je bijvoorbeeld “Piet is met zijn neus in de boter gevallen”, dan is dat vast niet echt gebeurd. Het kan natuurlijk wel, maar hoeveel mensen zullen dat doen? Het lijkt me best lastig om precies met je neus in dat kleine pakje boter terecht te komen! Dit gezegde draait dan ook juist om die kleine kans. Piet heeft geluk gehad. Hij heeft bij toeval iets bereikt wat hij nooit voor mogelijk had gehouden!

‘Letterlijk’ figuurlijk gebruikt

Toch wordt ‘letterlijk’ ook vaak figuurlijk gebruikt (overdrachtelijke zin). Neem bijvoorbeeld de titel van deze blog. Iemand letterlijk doodgooien met taalfouten, dat kan toch helemaal niet. Stel je voor. Je zou de taalfouten van het papier af moeten schrapen en er dan ook nog iemand mee dood moeten gooien!

Nee, dat kan echt niet en grammaticaal gezien is zo’n uitspraak dan ook echt fout. Toch deinzen we er niet voor terug om figuurlijke betekenissen ‘letterlijk’ te noemen. Het doel? Nadruk leggen op de bizarre, vreemde, zielige situatie. Denk bijvoorbeeld aan:

– De aandeelhouders zaten letterlijk met de gebakken peren (nadat de bank failliet was gegaan).
– De overreden kat riep letterlijk om hulp (zo zielig).
– De regering was letterlijk over de schreef gegaan (zo slecht/immoreel gehandeld).

Zie je het voor je? LETTERLIJK?